De groep mensen die in Nederland door de aanhoudende hoge inflatie en energiekosten in de problemen komt, wordt steeds groter, niet meer alleen de minima worden hard geraakt. Het Nibud stelde deze week dat ook veel middeninkomens vrezen dat ze hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Met name de energierekening levert problemen op.
Bron: Movisie.nl
Met name de energierekening levert problemen op. De armoedecoalitie stuurde hierover een brief aan de Tweede Kamer die Movisie mede ondertekende.
Veel mensen hebben daar nu al mee te maken, maar in de toekomst krijgen nog meer mensen met die hogere energielasten te maken. Volgens energiebedrijven moet het ergste nog komen. Zij verwachten dat consumenten nog een extra prijsstijging te verwerken krijgen later in het jaar. Want energieleveranciers verkopen tot nu toe nog energie die relatief goedkoop werd ingekocht en veel mensen hebben nog lopende contracten tegen vaste tarieven. Ook houden veel mensen hun maandbedrag te laag, hierdoor vrezen energieleveranciers grote betalingsproblemen bij de jaarafrekening en een toename van schulden.
Zeker als men in de groep valt die helemaal niet gecompenseerd wordt voor de stijgende energielasten is het een probleem. Bovendien is die compensatie van achthonderd euro voor de minima ontoereikend. Op een uitkering van €1.000 per maand brengt de eenmalige compensatie hooguit maar voor enkele maanden rust. Voor mensen met een laag inkomen of een schuldregeling, die circa €60 leefgeld per week (voor een alleenstaande) hebben, is het onmogelijk om uit te komen met hun budget. Schulden gaan toenemen. Steviger en structurele maatregelen zijn nodig. En niet alleen van de overheid. Energiebedrijven zijn bijvoorbeeld al een fonds gestart om mensen in acute problemen te kunnen helpen.
En ook woningcorporaties en andere verhuurders kunnen hun steentje bijdrage. De snelste weg naar lagere energiekosten is minder verbruik. Daarvoor is o.a. een goed geïsoleerde woning van belang. Woningcorporatie Ymere zet bijvoorbeeld nu in op versnelt verduurzamen van woningen met de slechtste energie labels en de inzet van energiecoaches om mensen zelf te helpen met besparen.
Ook via de huurtoeslagen kan naar een oplossing worden gezocht. Een suggestie van Ymere is dat alle sociale huurders met een huurtoeslag (ook die niet in aanmerking komen voor de eenmalige energietoeslag omdat hun inkomen nét te hoog is) een extra dertiende maand huurtoeslag krijgen om de stijging van energielasten te compenseren. De Woonbond ondersteun dit, maar wil nog verder gaan en pleit voor een structureel hogere huurtoeslag ter compensatie. Bijvoorbeeld door de eigen bijdrage (het deel van de huur dat huurtoeslagontvangers volledig zelf betalen) te verlagen.
Lees meer over energiearmoede
In beeld
Voor gemeenten is het van belang om actief in beeld brengen wie er in de problemen dreigen te komen. Dan wordt concreet duidelijk hoe groot de groep is om wie het gaat. De wetswijzing op de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening, waarmee vroegsignalering van schulden in 2021 een wettelijk taak voor gemeenten is geworden, kan hierbij een rol spelen. Op basis van signalen van zorgverzekeraars, energiebedrijven, woningverhuurders en drinkwaterbedrijven benaderen gemeenten bewoners met betaalachterstanden proactief om hen hulp aan te bieden. Maar ook is het nodig dat mensen zichzelf melden. Het gaat dan met name om de ‘nieuwe groep armen’, die boven de grens van de compensatie van energielasten zit en bij alle andere (lokale) armoederegelingen buiten de boot valt. Deze groep is vaak (nog) niet in beeld bij hulpverlening en gewend om hun eigen boontjes te doppen. Maar dat wordt steeds moeilijker en hoe eerder mensen ondersteuning zoeken, hoe beter. Mensen met schulden wachten vaak veel te lang met hulp zoeken totdat de schulden problematisch zijn geworden en niet meer zelf op te lossen.
Niet schamen
Mensen hoeven zich, zeker in deze tijd, niet te schamen als ze in de financiële problemen dreigen te komen, want ze kunnen er niks aan doen. Al een aantal jaar neemt de bestaanszekerheid voor grotere groepen af, door slechte inkomenspositie door flex contracten, de dure woningmarkt, verlies van inkomsten door corona voor zzp’ers en kleine ondernemers. De huidige torenhoge inflatie en prijsstijgingen van energie waren niet helemaal te voorzien, maar maken des te meer duidelijk dat er nu echt iets moet gebeuren.
Achterliggend probleem
Helaas blijft de tweedeling in de maatschappij - door het ontbreken van structurele oplossingen - toenemen. Concrete oplossingen zijn er nog niet. Er is momenteel veel financiële onzekerheid. Maar dat er wat moet gebeuren om te voorkomen dat de problemen nog groter worden is absoluut noodzakelijk. Want als financiële problemen jarenlang aanhouden, heeft dat ernstige gevolgen op de manier van leven van mensen. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen, opvoeding, opleiding, gezondheid, werk en toegang tot onderwijs, recht en cultuur.
